Ζούμε σε έναν κόσμο όπου υπάρχει τεράστια διάθεση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, έτοιμων προς κατανάλωση. Τι είναι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα; Ποιοι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για την υγεία μας και ποιες παρεμβάσεις μπορούμε να κάνουμε;
Ποια είναι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα;
Τα λεγόμενα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα έτοιμων προς κατανάλωση συμπεριλαμβανομένων των συσκευασμένων σνακ, των ανθρακούχων ποτών ,των αναψυκτικών, των στιγμιαίων νουντλς και γενικότερα των έτοιμων γευμάτων. Αποτελούνται κυρίως από χημικά τροποποιημένες ουσίες που εξάγονται από τρόφιμα, μαζί με πρόσθετα για την ενίσχυση της γεύσης, της υφής, της εμφάνισης και της επιβράδυνσης της αλλοίωσης. Τα δεδομένα πωλήσεων τροφίμων και τα πρότυπα κατανάλωσης υποδεικνύουν μια στροφή προς μια δίαιτα με υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα που ολοένα αυξάνεται και έχει παγκόσμια εμβέλεια.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα;
Έχει μελετηθεί η συσχέτιση ανάμεσα στη συχνή και αυξημένη κατανάλωση αυτών των τροφίμων, τα οποία είναι πλούσια σε ενέργεια, αλάτι, ζάχαρη , κορεσμένα λιπαρά και φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, και στην εμφάνιση διαφόρων ασθενειών. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε η συσχέτιση με:
- Διάφορους τύπους καρκίνου όπως παχέος εντέρου, μαστού, παγκρέατος, προστάτη, όγκος του κεντρικού νευρικού συστήματος και χρόνια λεμφοκυτταρική αναιμία.
- Ψυχικών διαταραχών όπως προβλήματα ύπνου, χρόνιο άγχος και κατάθλιψη.
- Μεταβολικών διαταραχών όπως υπέρβαρο, παχυσαρκία, διαβήτης τύπου 2 και μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος.
- Αναπνευστικών διαταραχών όπως συριγμός και άσθμα.
- Καρδιαγγειακών προβλημάτων όπως υπέρταση.
- Ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, όπως νόσος Crohn και ελκώδης κολίτιδα.
Απαραίτητες παρεμβάσεις
Με βάση τα παραπάνω φαίνεται πώς είναι αναγκαίο να αλλάξει η σήμανση των τροφίμων και να αναγράφεται στις ετικέτες ότι είναι «υπερεπεξεργασμένα». Το αν θα απαγορευθούν εντελώς κάποια τρόφιμα εξαρτάται από τις ρυθμιστικές αρχές των εκάστοτε χωρών, ωστόσο, θα πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί στο μάρκετινγκ των συγκεκριμένων προϊόντων. Επιπλέον, επιτακτική κρίνεται η απαγόρευση των πωλήσεων ορισμένων εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων (ιδίως εκείνων με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη ή/και λιπαρά) μέσα ή κοντά σε σχολεία και νοσοκομεία.
Εκτός από τους περιορισμούς που πρέπει να γίνουν, τα πάντα ξεκινούν από τις προσωπικές επιλογές του καταναλωτή. Κάθε άτομο χρειάζεται να δίνει προτεραιότητα στα φρεσκομαγειρεμένα, μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα. Το μοντέλο της μεσογειακής δίαιτας όπου κυριαρχούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, το ελαιόλαδο, τα φρέσκα ψάρια και οι ξηροί καρποί μπορεί να προάγει την διατήρηση ενός καλού επιπέδου υγείας και να προλάβει την εμφάνιση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Συνεπώς :
- Αντί για αρωματισμένα γιαούρτια με προσθήκη ζάχαρης ή γλυκαντικών, να προτιμάται απλό γιαούρτι με ψιλοκομμένα φρέσκα φρούτα για γλυκύτητα.
- Αντί των έτοιμων γευμάτων, να προτιμώνται τα σπιτικά μαγειρεμένα τρόφιμα που θα παρασκευάζονται σε μεγαλύτερες ποσότητες για κατανάλωση σε επόμενες μέρες, εφόσον χρειάζεται.
- Να επιλέγονται κουάκερ το πρωί με φρούτα και ξηρούς καρπούς αντί για δημητριακά πρωινού με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
- Αντί για μπισκότα ή γλυκά επιδόρπια να επιλέγεται κάποιο φρούτο ή μία φέτα ψωμιού ολικής με φυστικοβούτυρο ή μια μικρή ποσότητα μη αλατισμένων ξηρών καρπών.
- Για επιπλέον γεύση στα γεύματα να μην προτιμώνται έτοιμοι κύβοι μαγειρικής, μα απλά μυρωδικά.
Βιβλιογραφία
Lane MM, Gamage E, Du S, Ashtree DN, McGuinness AJ, Gauci S, et al. Ultra-processed food exposure and adverse health outcomes: umbrella review of epidemiological meta-analyses. BMJ. 2024 Feb 28;384:e077310. doi: https://doi.org/10.1136/bmj-2023-077310.
Άλλα σχετικά άρθρα που μπορεί να σας ενδιαφέρουν: