Τι είναι η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης; Ποια άτομα χρειάζεται να την ακολουθούν; Τι τρόφιμα περιέχει; Είναι κατάλληλη για απώλεια βάρους; Διαβάστε παρακάτω για περισσότερα.

Τι είναι η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (ΔΕΓ);

Μία δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι ένα πρόγραμμα διατροφής που αποκλείει τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη. Η γλουτένη είναι μία πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και σε μία διασταύρωση σιταριού με σίκαλη, που ονομάζεται τριτικάλη.

Σε ποια άτομα απευθύνεται η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης;

Η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (ΔΕΓ) απευθύνεται σε άτομα που πάσχουν από:

• Κοιλιοκάκη: Αποτελεί μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία η γλουτένη ενεργοποιεί τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και καταστρέφει την επένδυση του λεπτού εντέρου. Με την πάροδο του χρόνου αυτή η βλάβη εμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα.
• Ευαισθησία στη γλουτένη : Προκαλεί ορισμένα συμπτώματα που σχετίζονται με την κοιλιοκάκη όπως κοιλιακός πόνος, φούσκωμα, διάρροια , δυσκοιλιότητα, πονοκέφαλος, ωστόσο, δεν υπάρχει βλάβη στους ιστούς του λεπτού εντέρου.
• Αταξία γλουτένης : Είναι μία αυτοάνοση διαταραχή όπου επηρεάζονται ορισμένοι νευρικοί ιστοί και προκαλούνται προβλήματα στον έλεγχο των μυών και στην εκούσια μυϊκή κίνηση.
• Αλλεργία στο σιτάρι, όπως και άλλες τροφικές αλλεργίες: Είναι αποτέλεσμα του ανοσοποιητικού συστήματος που «θεωρεί» τη γλουτένη ή κάποια άλλη πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, παράγοντα που προκαλεί ασθένειες, όπως έναν ιό ή ένα βακτήριο. Το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί ένα αντίσωμα στην πρωτεΐνη, προκαλώντας μία απόκριση που μπορεί να οδηγήσει σε συμφόρηση, δυσκολία στην αναπνοή και άλλα συμπτώματα.

Χαρακτηριστικά δίαιτας ελεύθερης γλουτένης

Η υιοθέτηση της ΔΕΓ απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στις επιλογές των τροφίμων, στα συστατικά που περιέχονται σε αυτά και στο θρεπτικό τους περιεχόμενο.

Επιτρεπόμενα τρόφιμα:

• Φασόλια, σπόροι και ξηροί καρποί στη φυσική τους μορφή/ μη επεξεργασμένοι.
• Φρέσκα αυγά
• Φρέσκα κρέατα, ψάρι, πουλερικά (όχι φρυγανισμένα, επικαλυμμένα με βούτυρο ή μαριναρισμένα)
• Φρούτα και λαχανικά
• Τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα
• Πολλά δημητριακά και αμυλούχα όπως αμάραντος, αραρούτι, φαγόπυρο, καλαμπόκι και καλαμποκάλευρο, λινάρι, ελεύθερα γλουτένης άλευρα, κεχρί, κινόα, ρύζι και σόργο
• Σόγια
• Ταμπιόκα
• Τεφ

Μη επιτρεπτά τρόφιμα:

Όλα τα φαγητά και ποτά που περιέχουν:

• Κριθάρι
• Σίκαλη
• Τριτικάλε
• Σιτάρι

Εφόσον δεν επισημαίνονται «ελεύθερα γλουτένης», τα παρακάτω:

• Βρώμη (λόγω πιθανής επιμόλυνσης από σιτάρι)
• Μπίρα
• Ψωμιά
• Κέικ και πίτες
• Ζαχαρωτά
• Δημητριακά
• Μπισκότα και κράκερ
• Κρουτόν
• Προτηγανισμένες τηγανητές πατάτες
• Σάλτσες
• Αλλαντικά
• Ζυμαρικά
• Επεξεργασμένο κρέας κονσέρβας
• Ντρέσινγκ για σαλάτες
• Σως, συμπεριλαμβανομένης σως σόγιας
• Μίξεις ρυζιού
• Σνακ όπως τσιπς
• Σούπες και βάσεις για σούπες
• Λαχανικά με σως

Σημεία που πρέπει να δοθεί προσοχή:

• Κατά την αγορά ενός τροφίμου πρέπει να γίνεται έλεγχος της ετικέτας του ώστε να μην υπάρχει κάποιο μη επιτρεπτό συστατικό. Τα τρόφιμα με ένδειξη «χωρίς γλουτένη» θα πρέπει να περιέχουν ποσότητα γλουτένης μικρότερη από 20 τις χιλίοις.
• Τρόφιμα με ετικέτα «ελεύθερο σιταριού» μπορεί να περιέχουν γλουτένη, γι’ αυτό σε περίπτωση αμφιβολίας για την ύπαρξη ή μη της γλουτένης καλό θα ήταν να μην καταναλώνονται.
• Κατά την προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι θα πρέπει να μην έρχονται σε επαφή τα τρόφιμα με επιφάνειες ή σκεύη που δεν καθαρίστηκαν προσεκτικά μετά από προετοιμασία άλλων τροφών που περιείχαν γλουτένη.
• Όταν το γεύμα πραγματοποιείται σε κάποιο εστιατόριο ή γενικότερα εκτός σπιτιού, θα πρέπει να ζητούνται επιλογές πραγματικά ελεύθερες γλουτένης δίχως επιμόλυνση.

Σε περίπτωση που καταναλωθεί κατά λάθος ένα προϊόν που περιέχει γλουτένη, είναι πιθανό να προκληθεί πόνος ή διάρροια. Υπάρχει περίπτωση έπειτα από την κατανάλωση γλουτένης να μην προκληθεί κάποιο σύμπτωμα, ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι δεν προκαλείται βλάβη στο λεπτό έντερο. Τέλος, τα άτομα με κοιλιοκάκη που μακροπρόθεσμα δεν ακολουθούν ΔΕΓ είναι πιθανό να αποκτήσουν καρκίνο του λεπτού εντέρου.

Κίνδυνοι δίαιτας ελεύθερης γλουτένης

Η υιοθέτηση της ΔΕΓ μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών καθώς τα μη επιτρεπτά προς κατανάλωση τρόφιμα περιέχουν σημαντικές βιταμίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά όπως:

• Σίδηρο
• Ασβέστιο
• Φυτικές ίνες
• Θειαμίνη
• Ριβοφλαβίνη
• Νιασίνη
• Φολικό οξύ

 

Κλείνοντας, τα άτομα με κοιλιοκάκη τα οποία ακολουθούν δίαιτα «ελεύθερης γλουτένης» παρουσιάζουν λιγότερα συμπτώματα και επιπλοκές από την ασθένεια και πρέπει να ακολουθούν αυτού του τύπου τη δίαιτα ισοβίως. Σε σοβαρές περιπτώσεις η δίαιτα από μόνη της δε μπορεί να σταματήσει τα συμπτώματα  και τις επιπλοκές της νόσου με αποτέλεσμα να χρειάζεται επιπρόσθετη θεραπεία.

Για τα άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη, η πάθηση μπορεί να μην είναι δια βίου. Ορισμένες έρευνες προτείνουν προσκόλληση στη δίαιτα για μια συγκεκριμένη περίοδο, όπως ένα ή δύο χρόνια, και στη συνέχεια επανέλεγχος της ευαισθησίας στη γλουτένη.

 

Βιβλιογραφία

Abdi F, Zuberi S, Blom JJ, Armstrong D, Pinto-Sanchez MI. Nutritional considerations in celiac disease and non-celiac gluten/wheat sensitivity. Nutrients. 2023 Mar 19;15(6):1475. doi: 10.3390/nu15061475. PMCID: PMC10058476. PMID: 36986205.

El Khoury D, Balfour-Ducharme S, Joye IJ. A review on the gluten-free diet: technological and nutritional challenges. Nutrients. 2018 Oct 2;10(10):1410. doi: 10.3390/nu10101410. PMCID: PMC6213115. PMID: 30279384.