Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει πολλά άτομα. Σε αυτό το άρθρο απαντώνται 10 συχνές ερωτήσεις που αφορούν στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και αναλύεται ο ρόλος που παίζει η διατροφή στη διαχείρισή του.

1. Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι μια ασθένεια κατά την οποία το σώμα δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη για να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Κάποιες φορές αναφερόμαστε σε αυτόν ως «ινσουλινοεξαρτώμενος» ή «νεανικός» διαβήτης, επειδή εμφανίζεται συνήθως σε νεαρότερες ηλικίες και είναι απαραίτητη η χρήση ινσουλίνης εξωγενώς.

2. Τι συμβαίνει μέσα στον οργανισμό κάποιου που έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Τα τρόφιμα που καταναλώνουμε διασπώνται σε βασικά συστατικά κατά τη διάρκεια της πέψης, ένα από τα οποία είναι οι υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες διασπώνται με τη σειρά τους σε μικρότερες ενώσεις, τα απλά σάκχαρα, κυρίως σε γλυκόζη. Η γλυκόζη βγαίνει από την πεπτική οδό στην κυκλοφορία του αίματος με σκοπό να μπει μέσα στα κύτταρα του σώματος και να τους δώσει ενέργεια. Η ινσουλίνη, μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, δίνει το σήμα στα κύτταρα να προσλάβουν την γλυκόζη. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, όπως μετά από ένα γεύμα, το πάγκρεας παράγει συνήθως περισσότερη ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται όταν μερικά ή όλα τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη καταστρέφονται, με αποτέλεσμα το άτομο να μένει χωρίς καθόλου ή με λίγη ινσουλίνη. Με αυτόν τον τρόπο, η γλυκόζη συσσωρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος αντί να εισέρχεται στα κύτταρα, οπότε το σώμα δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει ως καύσιμο ενώ, παράλληλα, τα υψηλά επίπεδά της προκαλούν υπερβολική ούρηση, αφυδάτωση και καταστρέφουν τους ιστούς. Η κατάσταση αυτή είναι νοσηρή και χρήζει αντιμετώπισης.

3. Ποια είναι τα αρχικά συμπτώματα του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Τα συμπτώματα στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά και έντονα. Τα πιο εμφανή συμπτώματα είναι:

• Πολυουρία, δηλαδή υπερβολική ούρηση (τα παιδιά μπορεί να ξεκινήσουν πάλι να βρέχουν το κρεβάτι τους)
• Πολυδιψία, δηλαδή υπερβολική δίψα
• Πολυφαγία, χωρίς απώλεια όρεξης, αλλά με αδικαιολόγητη απώλεια βάρους

Επίσης, μπορεί να παρατηρηθούν τα παρακάτω:

• αδυναμία
• κόπωση
• σύγχυση
• ναυτία
• έμετος

4. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 κολλάει;

Όχι, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι μια μη μεταδοτική ασθένεια. Είναι μια νόσος με αυτοάνοσο χαρακτήρα, δηλαδή το ίδιο το σώμα επιτίθεται στα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη. Η αιτιολογία παραμένει άγνωστη, όμως κάποια άτομα μπορεί να έχουν προδιάθεση για ΣΔ1, χωρίς να σημαίνει ότι θα εμφανίσουν απαραίτητα. Αποτελεί χρόνια ασθένεια και διαγιγνώσκεται συχνότερα μεταξύ 10 και 16 ετών, ενώ επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες.

5. Αν τρώω πολλή ζάχαρη θα πάθω διαβήτη τύπου 1;

Όχι, η κατανάλωση τροφίμων δεν μπορεί να οδηγήσει σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Παρόλα αυτά, μια ισορροπημένη διατροφή είναι απαραίτητο στοιχείο για να έχουμε συνολική υγεία, αλλά και να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε ασθένεια. Η μη ισορροπημένη διατροφή έχει συσχετισθεί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

6. Τι είναι η χρόνια φλεγμονή στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο ίδιο το σώμα, προκαλώντας φλεγμονή στους αντίστοιχους ιστούς. Ενώ σε άλλες περιπτώσεις, όπως όταν έχουμε μια εξωτερική πληγή η φλεγμονή βοηθά στην επούλωσή της, στην περίπτωση των αυτοάνοσων νοσημάτων χρονίζει και επιδεινώνει την βλάβη. Η επιστήμη έχει δείξει ότι η χρόνια χαμηλού βαθμού φλεγμονή οδηγεί σε καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και άλλες δυσμενείς καταστάσεις.

7. Ποια είναι τα χρόνια συμπτώματα στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Κάποια από τα χρόνια συμπτώματα του ΣΔ1 είναι τα εξής:

• Οφθαλμική βλάβη (αμφιβληστροειδοπάθεια)
• Νευρική βλάβη (νευροπάθεια)
• Προβλήματα στα πόδια
• Προβλήματα με τους νεφρούς (νεφροπάθεια)
• Καρδιακές και αρτηριακές παθήσεις
• Υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο στο αίμα)

8. Πώς γίνεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Για να γίνει η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 αξιολογείται το ιατρικό ιστορικό, τα συμπτώματα και οι εργαστηριακές εξετάσεις, που είναι αιματολογικές και αναφέρονται παρακάτω. Η διάγνωση γίνεται με επανάληψη κάποιων από αυτές ή συνδυασμό τους.

• Μέτρηση γλυκόζης αίματος μετά από οκτάωρη νηστεία με τιμή μεγαλύτερη ή ίση με 126 mg/dL.
• Τεστ ανοχής γλυκόζης από το στόμα (OGTT), όπου το σάκχαρο στο αίμα μετράται δύο ώρες μετά την κατανάλωση 75 γραμμαρίων γλυκόζης, με τιμή 200 mg/dL ή υψηλότερη.
• Τυχαία εξέταση γλυκόζης αίματος με τιμή 200 mg/dL ή υψηλότερη, η οποία πραγματοποιείται οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας σε συνδυασμό με συμπτώματα διαβήτη.
• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνης HbA1c, η οποία μετράται στο αίμα και δείχνει το μέσο επίπεδο γλυκόζης τους προηγούμενους 2-3 μήνες, με τιμή 6,5% ή μεγαλύτερη.

9. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένη διατροφή;

Ναι, όπως όλα τα άτομα, έτσι και τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 χρειάζεται να ακολουθούν συγκεκριμένη διατροφή και να ασκούνται τακτικά. Η ισορροπημένη διατροφή είναι απαραίτητη για τη διατήρηση καλών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, την αποφυγή των επιπλοκών του διαβήτη και την επίτευξη συνολικής ευεξίας. Οι υδατάνθρακες δεν απαγορεύονται στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Η διατροφή περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων με έμφαση σε περισσότερο θρεπτικά τρόφιμα, όπως καλά λιπαρά, σύνθετους υδατάνθρακες, άλιπες πηγές πρωτεΐνης, ποικιλία και ποσότητες που να ταιριάζουν στους στόχους για ένα υγιές σωματικό βάρος. Τα γεύματα και οι ώρες της άσκησης πρέπει να ταιριάζουν με τις ποσότητες και τους χρόνους λήψης της ινσουλίνης.

10. Τι περιλαμβάνει η επίσκεψή μου στο διαιτολόγο αν έχω διαγνωστεί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1;

Αν έχετε διαγνωστεί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 η επίσκεψη σε διαιτολόγο κρίνεται απαραίτητη για την ορθή διαχείριση της νόσου και μια ποιοτική καθημερινότητα. Τα ραντεβού για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 γίνονται ανά εβδομάδα ή διβδόμαδο ή πιο αραιά ανάλογα τις ανάγκες, τους στόχους και το επίπεδο εκπαίδευσης. Το πρώτο ραντεβού περιλαμβάνει σωματομετρική αξιολόγηση, λήψη ιατρικού ιστορικού, αξιολόγηση των εργαστηριακών εξετάσεων, ενημέρωση για τη φαρμακευτική αγωγή και καταγραφή των διατροφικών συνηθειών. Τέλος, σχεδιάζεται κατάλληλο πλάνο διατροφής σύμφωνα με τους στόχους. Σε συνέχεια της διατροφικής θεραπείας, γίνεται εκπαίδευση του ατόμου πάνω στα τρόφιμα, τα ισοδύναμα υδατανθράκων, τα μεγάλα γεύματα, τη διαχείριση της άσκησης, τη διαχείριση άλλων παράλληλων στόχων ή καταστάσεων που μπορούν να αντιμετωπιστούν διατροφικά, κ.α. Παρακολουθούνται οι τιμές του σακχάρου με χρήση ημερολογίου καταγραφής τροφίμων και οι τιμές της  γλυκόζης, με σκοπό το άτομο να βρίσκεται εντός των στόχων που έχουν καθοριστεί από τον θεράποντα ιατρό. Σκοπός της θεραπείας είναι το άτομο να καταφέρει να γίνει ο «Διαιτολόγος του εαυτού του» και να έχει καλή γνώση της κατάστασης. Έτσι, θα μπορεί πάντα να διαχειριστεί τα γεύματά του, σύμφωνα με την το πρωτόκολλο ινσουλίνης και την φαρμακευτική αγωγή.

 

Αυτές ήταν 10 βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, με σκοπό να τον κατανοήσουμε λίγο καλύτερα. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 είναι σε θέση να έχουν μια κανονική ζωή και καλή υγεία. Είναι ζήτημα χρόνου να εκπαιδευτούν πάνω στην ασθένειά τους και την διατροφική αντιμετώπισή της και να λειτουργούν αυτόνομα, κάνοντας όλες τις δραστηριότητές τους φυσιολογικά.