Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιλέγουμε τρόφιμα ασφαλή για την έγκυο και για το έμβρυο. Οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι πάντοτε επώδυνες, αλλά στην εγκυμοσύνη μπορεί να είναι και επικίνδυνες. Πάμε να δούμε τα βασικά σημεία ασφάλειας τροφίμων στην εγκυμοσύνη.

Τρόφιμα που μπορούμε και που δεν μπορούμε να φάμε στην εγκυμοσύνη

• Τυριά: Αποφεύγουμε οποιοδήποτε τρόφιμο παρασκευάζεται από μη παστεριωμένο γάλα. Δεν τρώμε τυριά που έχουν ωριμάσει σε μούχλα (π.χ. Brie, Camembert, Chevre, μπλε τυρί Δανίας, Roquefort, Gorgonzola, κλπ), εκτός αν μαγειρευτούν. Αποφεύγουμε το μη παστεριωμένο γάλα και την μη παστεριωμένη κρέμα γάλακτος. Μπορούμε να φάμε χωρίς φόβο παστεριωμένα και μη παστεριωμένα σκληρά τυριά, όπως είναι το τσένταρ, η γραβιέρα, η παρμεζάνα. Επίσης, είναι εντάξει να φάμε ημίσκληρα τυριά που είναι παστεριωμένα (π.χ. Ένταμ, γκούντα), αλλά και παστεριωμένα μαλακά τυριά, όπως Cottage, μοτσαρέλα, φέτα, τυρί κρέμα, ricotta, χαλούμι, κατσικίσιο τυρί που να μην έχει άσπρη επικάλυψη εξωτερικά (φλοιός). Αν μαγειρέψουμε τα τυριά, όπως και οποιοδήποτε τρόφιμο οι μικροβιακοί κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται. Τέλος, παστεριωμένο πρέπει να είναι το γάλα, το γιαούρτι, οι κρέμες και τα παγωτά. Καθώς στην Ελλάδα συναντάμε συχνά προϊόντα από μικρούς παραγωγούς ή από ερασιτέχνες, καλό είναι στην περίοδο της εγκυμοσύνης να αποφεύγουμε οποιοδήποτε τρόφιμο που δεν ξέρουμε την προέλευσή του ή δεν έχει υποβληθεί σε ελέγχους.
• Κρέατα: Τα καταναλώνουμε όλα, αρκεί να είναι καλοψημένα χωρίς ίχνος ροζ ή αίμα. Αποφεύγουμε το συκώτι, τα προϊόντα συκωτιού, το πατέ, το χορτοφαγικό πατέ και τα κρέατα θηραμάτων. Αλλαντικά όπως σαλάμι, πεπερόνι, chorizo, προσούτο πρέπει να έχουν ψηθεί καλά.
• Αβγά: Πρέπει να είναι προσεκτικά μαγειρεμένα. Καλό είναι να τα προτιμάμε «σφιχτά», να μην δοκιμάζουμε ωμή ζύμη γλυκών που περιέχει αβγά ή σπιτική μαγιονέζα.
• Ψάρια και θαλασσινά: Τα καταναλώνουμε όλα, αρκεί να είναι καλά μαγειρεμένα. Μπορούμε να φάμε σούσι και οστρακοειδή αν έχουν μαγειρευτεί καλά. Επίσης, μαγειρεύουμε προσεκτικά καπνιστά ψάρια, όπως είναι η πέστροφα και ο καπνιστός σολομός. Δεν επιλέγουμε πάνω από 2 μερίδες λιπαρά ψάρια την εβδομάδα (π.χ. σολομός, πέστροφα, σκουμπρί, ρέγκα, κ.α.). Δεν επιλέγουμε πάνω από μία μερίδα τόνο την εβδομάδα (π.χ. 140γρ μαγειρεμένος ή 1 κονσέρβα τόνο των 120γρ). Τέλος, αποφεύγουμε να καταναλώσουμε ξιφία, καρχαρία, μεγάλα ψάρια και ωμά οστρακοειδή.
• Καφεΐνη: Δεν ξεπερνάμε τα 200mg/ημέρα. Τι σημαίνει αυτό για εμάς; 2 φλιτζ. στιγμιαίος καφές ή 1,5 φλιτζ. καφές φίλτρου ή 2 φλιτζ. τσάι, κλπ. Υπολογίζουμε πάντα την καφεΐνη που περιέχεται σε αναψυκτικά και στη σοκολάτα.
• Αλκοόλ: Απέχουμε.
• Τσάγια και βότανα: Δεν πίνουμε πάνω από 4 φλιτζ./ημέρα. Προσέχουμε ιδιαίτερα με τα βότανα, καθώς για πολλά δεν έχουμε εικόνα για παρενέργειες και για συνιστώμενη δοσολογία. Συμβουλευόμαστε πάντα τον Διαιτολόγο μας.
• Φρούτα, λαχανικά, σαλάτες: Καθώς τα καταναλώνουμε και ωμά, είναι τρόφιμα με μεγάλο μικροβιακό φορτίο. Για να το απομακρύνουμε όσο γίνεται περισσότερο πλένουμε πολύ καλά, σχολαστικά, κάτω από τρεχούμενο νερό και με άσκηση τριβής. Απομακρύνουμε κάθε ίχνος χώματος, το οποίο μπορεί να περιέχει μέσα παθογόνους μικροοργανισμούς. Αποφεύγουμε τις ωμές σαλάτες απ’ έξω.
• Συμπληρώματα διατροφής: Πάντα ορίζονται από τον Διαιτολόγο μας και τον γιατρό μας. Πολυβιταμίνες υψηλών δόσεων ή συμπληρώματα με βιταμίνη Α δεν θα πρέπει να λαμβάνονται.
• Ξηροί καρποί: Δεν χρειάζεται να αποφεύγουμε να τρώμε κάποιον ξηρό καρπό κατά την εγκυμοσύνη. Κάποια άτομα πιστεύουν ότι πρέπει να αποφεύγουν τα φιστίκια, όμως αυτό είναι μύθος. Αποφεύγουμε μόνο μετά από επιστημονική συμβουλή ή αν υπάρχει αλλεργία.
• Προσωπική υγιεινή: Πλένουμε καλά τα χέρια μας με νερό και σαπούνι πριν ετοιμάσουμε το φαγητό ή πριν ξεκινήσουμε να τρώμε, αλλά και μετά τον χειρισμό τροφίμων όπως το κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι.
• Μαγείρεμα: Τηρούμε τους χρόνους μαγειρέματος των τροφίμων. Μπορούμε να αγοράσουμε ένα θερμόμετρο για μεγαλύτερη ακρίβεια. Φυλάμε τα μαγειρεμένα τρόφιμα στο ψυγείο, αμέσως μόλις αυτά αποκτήσουν θερμοκρασία δωματίου και δεν αφήνουμε να περάσουν πολλές μέρες για να τα καταναλώσουμε. Πλένουμε καλά τις επιφάνειες στο μαγείρεμα και δεν χρησιμοποιούμε το ίδιο σκεύος για ωμά και μαγειρεμένα φαγητά. Επίσης, έχουμε ξεχωριστούς δίσκους κοπής για κρέατα, πουλερικά, ψάρια και φρέσκα λαχανικά. Αν φάμε εκτός σπιτιού, αποφεύγουμε τις φρέσκιες σαλάτες, πηγαίνουμε σε μέρη και μαγαζιά που εμπιστευόμαστε και, αν θέλουμε, ενημερώνουμε για την εγκυμοσύνη μας.
• Καθημερινές συνήθειες: Αποφεύγουμε να πίνουμε απευθείας από μπουκάλι ή συσκευασία αναψυκτικού (π.χ. κουτάκι coca-cola), γιατί μπορεί να είναι εστία μικροβίων. Δεν τρώμε τρόφιμα μετά την ημερομηνία λήξης, ακόμα και αν μας φαίνεται ότι δεν έχει υπάρξει αλλοίωση.

Γιατί είναι απαραίτητη η ασφάλεια τροφίμων στην εγκυμοσύνη

Η ασφάλεια τροφίμων στην εγκυμοσύνη είναι αναγκαία, ώστε η έγκυος να διανύσει αυτό το διάστημα με τον ομαλότερο και πιο ήπιο τρόπο. Παράλληλα, είναι σημαντική για την ασφάλεια του εμβρύου. Παρακάτω, γίνεται αιτιολόγηση του τι πρέπει ή δεν πρέπει να τρώμε στην εγκυμοσύνη, κυρίως για ενημερωτικό σκοπό. Ακολουθούμε την ασφάλεια των τροφίμων που αναλύθηκε παραπάνω και δεν υπάρχει τίποτα να φοβόμαστε. Ας μην ξεχνάμε ότι, ακόμα και σε αυτήν την πιο ιδιαίτερη και ευαίσθητη φάση της ζωής μας, ο οργανισμός μας κάνει όσα περισσότερα μπορεί για να μας βοηθά και να μας προστατεύει.

Η ασφάλεια των τροφίμων έχει σκοπό την αποφυγή των παθογόνων μικροβίων που μπορεί να βλάψουν την υγεία μας. Για να κατανοήσουμε καλύτερα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, δίνονται κάποια παραδείγματα. Τα μη παστεριωμένα ή μαλακά ώριμα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα καπνιστά ψάρια υπάρχει πιθανότητα να περιέχουν το βακτήριο Listeria, που μπορεί να προκαλέσει λιστερίωση. Αυτή μπορεί να προκαλέσει έντονη δυσφορία στο έμβρυο, ακόμα και θνησιγένεια. Τα μαλακά τυριά με λευκή επικάλυψη εξωτερικά έχουν περισσότερη υγρασία, κάτι που μπορεί να διευκολύνει την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων. Στην περίπτωση του κρέατος, υπάρχει ο κίνδυνος τοξοπλάσμωσης, αν είναι ωμό ή κακοψημένο, η οποία μπορεί να προκαλέσει αποβολή. Το συκώτι και τα εντόσθια περιέχουν μεγάλα ποσά βιταμίνης Α, που μπορεί να είναι βλαβερή για το μωρό. Το κρέας από κυνήγι ίσως περιέχει μόλυβδο. Η σαλμονέλα που προκαλείται από τα ωμά αβγά και τα κακοψημένα πουλερικά μπορεί να οδηγήσει σε τροφική δηλητηρίαση, η οποία θα είναι ιδιαίτερα επώδυνη για την μητέρα και θα την ταλαιπωρήσει. Ο τόνος έχει περισσότερο υδράργυρο από άλλα ψάρια, κάτι το επιβλαβές για όλα τα άτομα γενικά, αλλά και το έμβρυο. Τα πολλά λιπαρά ψάρια ανά εβδομάδα θα πρέπει να περιορίζονται, καθώς μπορεί να περιέχουν ρύπους, όπως οι διοξίνες και πολυχλωριωμένα διφαινύλια. Τέλος, τα ωμά οστρακοειδή ίσως έχουν βλαβερά βακτήρια, ιούς ή τοξίνες, οπότε να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση.

Φυσικά, τα παραπάνω αποτελούν χρήσιμη γνώση όχι μόνο για την περίοδο της εγκυμοσύνης, αλλά και σε άλλες καταστάσεις. Η ασφάλεια τροφίμων είναι σημαντική πάντοτε. Σε περιπτώσεις ανοσοκαταστολής, σε μικρά παιδιά ή ηλικιωμένους, σε περιόδους που έχουμε πεσμένο ανοσοποιητικό, πρέπει να προσέχουμε και να ακολουθούμε τις βασικές καλές μας πρακτικές στην ασφάλεια τροφίμων ακόμα πιο πιστά.